Sermaye Piyasasının en önemli ürünlerinden biri şüphesiz Bireysel Emeklilik Sistemi (BES ). Bugünlerde gelişmiş ülkelerde öğrenciler bile birikimlerini BES’de değerlendiriyor. BES’in devlet katkısını insanlar lehine kullanıyor. Gün geçtikçe ülkemizde de yaygınlaşıyor. Devlet katkı payı ile üzerine düşeni yapıyor, şirketler de güven tesis ederse insanlar sisteme katılır. Bu işte güven esas.
BES öngörülen şekilde ülkemizde gelişiyor. Rakamlar ümit veriyor. İnsanlarımız arasında tasarruf bilinci geliştikçe sistem işliyor. Sistemde şu an 5,71 Milyon katılımcı var. BES’den emekli olanlar ise 21 bini aştı.
Fon tutarı 39,52 Milyar TL,
Devlet Katkısı 4,24 Milyar TL,
BES fonlarının %60’ı Devlet Tahvillerinde, % 15’ i Hisse senetlerinde, % 25’i Yabancı menkul değerlerde. Bugün için Devlet katkısı % 25. Ülkemizde BES fonları toplamı 44 Milyar TL ye ulaştı.
BES’in en iyi tarafı % 25 devlet katkısı ve kredi kartından kesilme imkânı sayesinde tasarrufa yöneltmek. Devlet tasarrufa yönlendirmek için bugün için %25 katkı veriyor, bu katkı zamanla % 20 belki de daha az olacak, bu fırsatı değerlendirmek gerekir. Sistemden ayrılmak istersen 3. yıldan % 15’den başlayıp 10. yılda % 100’e kadar kademeli olarak Devlet Katkısını da geri alabiliyorsun.
İnsanların çoğunluğu portföyü ne şekilde yapacaklarını bilmiyorlar. Dağıtımı yönetmek biraz uzmanlık işi. Katılımcıların % 90 ‘ı portföy dağılımını değiştirmiyorlar, % 9’u ne yapacağını biliyor ancak uzman desteğine ihtiyacı var, % 1lik kısım ise ne yapacağını biliyor portföyünü kendi yönetiyor. Maalesef bütün sistem bu % 1lik kesim ‘e göre düzenlenmiş durumda.
Önümüzdeki on yılın meselesi fon yönetiminin nasıl olacağı meselesi oldu. BES katılımcılarının yılda 6 kez portföy değiştirme hakkı var buna rağmen sistemdeki 5,71 milyon kişiden % 90’ı portföy değiştirmiyor. Sistemi de bilmiyor. Sistemin uzmanlarca yönetilmesi gerekiyor sanırım. Portföy ana varlık sistemine dağıtılmalı. Ana para korumalı sistemler BES için uygun değil. Kısa vadeli işlemlerle BES’i yönetemezsiniz. Bireysel Emeklilik Sistemi uzun vadeli bir sistem, günlük hareketlerden etkilenerek portföy değiştirmek akıllıca olmaz. Siyasi belirsizlik, politik risk, dünyadaki gelişmeler, riski artırıyor. Risk dağılımını dengelemek gerekiyor. BES’de yabancı para ve hisse senedine yatırım yapabiliyorsun. Özellikle Risk Yönetimine dikkat etmek gerekiyor. Sistemde altın fonuna da yatırım imkânı bulunuyor.
BES’teki getiri aslında, kişinin yaptığı fon seçimi ile yönetiliyor. BES’te kriz yönetimi de çok önemli. Mevzuat gereği fonlar kısıtlanmış durumda. Paranın tamamı fonda ise, bu yıl için canın yandı. Eğer yabancı parada ise kazandın. Portföyünü dengede tutmak her zaman için katılımcı yararına olacaktır. Hiç bir şey bilmiyorsanız kendi portföyünü yönetenler eşit şekilde % 33 olarak, Devlet Tahvili, Hisse Senedi ve Yabancı Para cinsinden dağıtabilir. Bu şekilde en basit olarak yatırımını dengede tutabilir. Portföyünün bir miktarını mutlaka yabancı para cinsinden değerlendirmenizde yarar var. Portföyü çeşitlendirmek her zaman için katılımcının lehine. Tek yatırım aracı oldukça riskli. Fona yatırımların uzun vadeli düşünülerek yapıldığını aklınızdan çıkartmayın.
Mevzuat gereği BES şirketleri yatırımcıya öneride bulunamıyorlar. Genelde fonların %60’ı iyi yönetiliyor. Şu anki sistemde insanlar fon dağılımını kendisi yapıyor. Bu şekilde fon yönetiminde bir kafa karışıklığı da söz konusu. Önümüzdeki yıllarda sistem muhakkak iyileştirilmeli, basit, anlaşılır, yönetilebilir konuma getirilmelidir. Başka bir deyişle insanların kolay yönetebileceği bir sistem haline getirilmesi gerekiyor.
Yönetim giderleri % 1,24 ile % 1,76 arasında değişmektedir. Belki sistem sadeleşir, bir iyileştirme yapılırsa o zaman Yönetim giderlerinde de bir azalma olabilir. Katılımcı arttıkça muhakkak buna paralel yönetim giderleri de azalacaktır.
İdeal BES için;
1-Genç yaşta sisteme girilmesi,
2-Sistemim katılımcı tarafından yönetilecek şekilde basit olması,
3- Portföy sistemi etkin olması, gerekiyor.
“Yıllık Gelir Sigortaları Yönetmeliği” 1 Nisan 2015 tarih 29313 sayılı Resmi Gazetede yayımlandı ve Emeklilik Sisteminde yeni dönem 1 Ekim’ de. Yaşam boyu emekli maaşı alınabilecek. BES’teki birikimlerini insanlar aktarabilecekler. İnsanlar 1 Ekimden geçerli yaşam boyu emeklilik satın alabilir ve 56 yaşını doldurmuşsa kendisine hemen aylık bağlanabilir. Üstelikte varislerine haklarını miras olarak bırakabilecek.
BES özel emeklilik sistemini besleyecek. Devletin Sosyal Güvenlik Sistemini destekleyici bir sistem. Bugün için 2 çalışan 1 emekliyi besliyor. Zamanla bu oran azalıyor. O sebeple ilerde bağlanacak aylık düşüyor. Artık ikinci bir emeklilik sistemi ile geleceğini garantiye almak gerekiyor.
BES Yatırım Aracı mı? Yoksa Tasarruf Aracı mı? Şimdiye kadar bir yatırım aracıydı. Artık bir tasarruf aracı haline de geldi. Bu şekilde de düşünülebilir.
Bugün için 19 emeklilik şirketi var. İnsanların kafasındaki BES ile ilgili tek gerçek % 25 devlet katkısı. Buda BES’i yalnız başına cazip kılmaya yetiyor.
Bu yazı habergzt.com.'da yayımlanmış olup 6678 defa okunmuştur .
