Volatilite, piyasalarda bir ürünün belirli bir sürede fiyatında yaşanan oynaklığıdır. Diğer bir deyişle bir yatırım aracının fiyatındaki değişim anlamına gelir. İstatistik biliminde standart sapma ile ölçülmektedir. Standart sapma; genel olarak niceliksel ölçekli sayılar için en çok kullanılan verilerin ortalamaya göre yayılmasını gösteren bir istatiksel ölçüdür.
Volatilite, aşağı ya da yukarı, her iki yöne de değişimleri ölçmektedir.
Volatilitenin özellikle 1970 ile 1980’lerde birçok ülkede kısıtlamalarının azaltılması ya da tamamen kaldırılması (deregülasyonlar) sonucu finansal pazarların gelişmesi ile birlikte giderek artmaya başladığı görülmektedir. Volatilite kısa süreli olabildiği gibi senelerce de sürebilmektedir. Yatırımcılar volatilite artışı karşısında daha fazla tasarruf yapmaya yönelmektedir. Bu durumda mal ve hizmet sektörü olumsuz etkilenmekte, ekonomiyi resesyona sokmaktadır.
Volatilite endeksi (VIX), Chicago Borsası’nda işlem gören, piyasalarda korku endeksi olarak adlandırılan, piyasaların oynaklığını ölçmeye yarayan bir endekstir. Piyasanın, 30 günlük dönemde beklediği oynaklığın ölçüsü olarak ta ifade edilmektedir. Bu endeks ilk olarak 1993 yılında hesaplanmaya başlamıştır. 2000'li yılların başında ise oldukça popüler hale gelmiştir. Belirsizliğin yüksek olduğu, örneğin; savaş, hükümet krizi, mali kriz vb. gibi durumlarda volatilite endeksi yükseliş göstermektedir. VIX değerinin %30’un üzerinde olması yatırımcıların risk algısının arttığını, %20’nin altına düşmesi risk algısının azaldığını, gelecek tahminlerinin iyimserleştiğini göstermektedir. Diğer bir ifadeyle volatilitesi yüksek olan finansal aracın riski yüksek, volatilitesi düşük olan finansal aracın ise risk düzeyi düşüktür.
2016’da İngiltere’nin AB’den ayrılma kararı ve Euro Bölgesi’nde siyasi belirsizlikler, Deutsche Bank ve İtalya bankalarının yaşadığı sermaye yeterlilik sorunu (batık krediler), küresel ekonomik büyümeye dair tedirginlikler, ABD’deki gelişmeler-yeni Başkan Donald Trump’ın tutumu ve FED’in açıklamaları, Çin ekonomisindeki gelişmeler, petrol piyasasındaki değişimler, Ortadoğu’daki gelişmeler ve savaş, Rusya Ukrayna krizi ve jeopolitik risklerin tırmanması küresel çapta volatiliteyi etkileyen günümüzdeki başlıca hususlardır.
Ülkemize baktığımızda ise; darbe girişiminin etkileri, kredi değerlendirme kuruluşları not indirimleri, terör olayları, Suriye savaşı-mülteciler ve etkileri-AB’nin bu konudaki tutumu, Rusya ile uçak krizi sonrasında ilişkilerin olumlu seyrine rağmen turizm ve ticarette etkilerinin hala devam etmesi (tarafların temkinli davranması), merkez bankasının para politikaları, referandum ve buna bağlı siyasi gelişmeler ve yukarıda bahsettiğimiz küresel gelişmeler volatiliteyi etkileyen unsurlar olarak gözüküyor.
Dünya borsalarında bir günde en şiddetli fiyat düşüşünün yaşandığı “Kara Pazartesi’ni piyasalar hafızasından çıkartamıyor. 19 Ekim 1987 tarihinde Hong Kong borsasında başlayan düşüşü, zaman farklarıyla sırasıyla Avrupa borsaları ve ABD izlemiş ve diğer ülkeleri kısa sürede etkilenmiştir. Dünya ülkelerinin zararlarını kapatması 3 yıl sürmüştür. Kara Pazartesi, bir günde borsaların en çok değer yitirdiği gün olarak tarihe geçmiştir.
Gelişmekte olan ülkelerde finansal açıklık, beraberinde büyük risk demek. Brezilya, Rusya, Arjantin ve zaman zaman Türkiye’de olduğu gibi, piyasalardaki tehlikeyi gören yabancı anında ülkeyi terk edebiliyor. Ekonomide volatilitenin yüksek olması içinde finansal açıklık düzeyi önemli. Volatilite, daha çok gelişmekte olan ülkelerde, finansal açıklık düzeyi yüksek olduğunda gerçekleşiyor. Bazen de tersi, yurtdışından büyük miktarda para geldiğinde yüksek hareketler oluyor.
Küresel piyasalar ve ona bağlı ülkemiz piyasalarında olağanüstü hareketli günler yaşıyoruz. Volatilite (oynaklık) yükseliyor. Böyle zamanlarda aşırı alım ya da satım bölgelerinden pozisyon almak yatırımcılara çok para kazandırabilir ya da kaybettirebilir. Bu gibi durumlarda volatiliteyi tahmin etmek ve buna göre pozisyon almak önemli. Volatilite alıp satmak çok kolay bir iş değildir. Piyasada beklenmesi gereken volatilitenin tahmini derin bir istatistik ve matematik bilgisi gerektirir, ancak piyasada işlem yapmak isteyenlerin uzmanlardan destek almasında fayda vardır ki; konunun uzmanları dahi artık zamanla yarışıldığından piyasa istatistiklerini anlamak ve işlem yapmak için otomatik yazılım programlarından yararlanmaktadır. Diğer taraftan İşlem yapmadan önce piyasada volatiliteye sebep olacak unsurları her şeye rağmen yakından takip etmeli ve bu doğrultuda işlem yapmalıdır.
Bu yazı habergzt.com'da yayımlanmış olup 10619 defa okunmuştur .
