II. Dünya Savaşı sonrası ABD, Avrupa devletlerine doğrudan yardım yapmak yerine mali müesseseler kurarak yardım yapılması taraftarı oldu ve 1944 yılında Bretton Woods'ta 45 devletin iştirakiyle bir takım kararlar alındı. Bretton Woods Antlaşması' nda; birisi, Uluslararası Para Fonu (IMF), diğeri, Milletlerarası İmar ve Kalkınma Bankası (IBRD) veya kısaca Dünya Bankası isimleriyle iki ekonomik müessesenin kurulması kararlaştırılmıştır.
IMF, 1944 yılında ABD'nin New Hampshire eyaletindeki Bretton Woods’da kurulan ve Aralık 1945’te 29 Üyesi tarafından Anlaşma Maddelerinin imzalanmasıyla 1 Mart 1947’de fiilen çalışmaya başlayan uluslararası ekonomik konularla uğraşan bir teşkilattır. Fransa, IMF’den borç alan ilk ülke olmuştur.
IMF’nin temel misyonu, aşağıdaki üç yolla uluslararası sistemde istikrarın sağlanmasına yardımcı olmaktır;
1 Küresel ekonomiyi ve üye ülkelerin ekonomilerini izlemek,
2 Ödemeler dengesinde zorluk yaşayan ülkelere borç vermek ve
3 Üyelere pratik yardım sunmak.
IMF’nin hedefleri ise; 1 Uluslararası parasal işbirliğini arttırmak, 2 Mali istikrarı güvence altına almak, 3 Uluslararası ticareti kolaylaştırmak, 4 Yüksek istihdam oranlarını ve sürdürülebilir ekonomik büyümeyi desteklemek ve 5 Dünya genelinde yoksulluğu azaltmak olup, IMF bu hedefler için çalışan, 189 ülkenin üye olduğu organizasyondur. IMF'nin merkezi ABD'de, Washington DC'de bulunmaktadır.
Herhangi bir ülke mutlaka hem IMF hem de IBRD’ ye bir arada üye olmak durumundadır. Fona üye devletlerin hisselerine kota denmektedir. Kotalar genel olarak her bir üye ülkenin ekonomisinin büyüklüğünü yansıtmaktadır. Kotalar, her bir üyenin sahip olduğu eşit birim oy sayısı ile birlikte, ülkelerin oy gücünü belirlemektedir. Bu kota o ülkenin; Fona ödeyeceği miktarı, Fondan çekeceği kredi miktarını, Fondaki oy hakkını belirler. Kotaların % 25'i altın kalan % 75'i milli para ile ödenmiş veya taahhüt edilmiştir. Başlangıçta 8 milyar dolar olan sermayesi günümüzde (IMF’nin toplam borçlanma kapasitesi yaklaşık 650 milyar USD) çok artmıştır. Bunun yanında serbest dövizli ülkelerde tahvil satmak suretiyle fon ve kaynaklarını artırma imkanı da mevcuttur.
Fon, her üyeye kotasının % 25'i tutarında krediyi talep ettiğinde, otomatik olarak vermekle mükelleftir. Fonun verdiği kredilerde vade 5 yılı geçemez. IMF’den borç almak için durdurulamaz bir ödemeler bilançosu açığı olmalıdır. Bir üye ülkeden gelen talep üzerine, IMF borcu çoğu zaman bir düzenleme (anlaşma) çerçevesinde verilir.
IMF kredilerin geri ödeme süresi genellikle 3-5 yıldır. Kredi kullanan ülke bir faiz ödemesi yapar ancak bu düşük bir faizdir. Ülke borcunu aldığı para cinsinden ödeyebileceği gibi IMF’nin parası olan SDR cinsinden de ödeyebilir. IMF kredileri temelde şartlılık ilkesine yani performans kriterine dayanır. Yani IMF borç vermek için ülkeden bazı şartları gerçekleştirmesini ister. Bu şartlar; 1 Ülke kamu giderlerini kısıcı önlemler alsın. 2 Vergileri artırıcı önlemler alsın. 3 Para arzı kısılsın. 4 Serbest fiyat politikaları izlensin. 5 Dış ticaret liberalleşsin. 6 Ulusal paranın değeri düşürülsün.
Ülkemiz IMF’ye 11 Mart 1947 de üye olmuştur. 1961 yılında başlamak üzere IMF Türkiye’ye 50 milyar dolarlık kredi gelmesini sağladı. Türkiye bu dönemde IMF ile 19 kez anlaşma yaptı. Türkiye, bunlardan sadece son ikisini başarıyla tamamladı. Türkiye, 1984’ten 1994’e kadar IMF ile stand-by düzenlemesine gitmedi. IMF Ankara’ya 2000 yılında Ofis açmıştır. IMF ye bu gün itibariyle Türkiye'nin borcu bulunmamaktadır. Türkiye, Uluslararası Para Fonundan (IMF) aldığı borçları sıfırlama başarısını gösteren nadir ülkeler arasında yer almaktadır.
Bu yazı habergzt.com'da yayımlanmış olup 7400 defa okunmuştur .
