Merkez Bankası belirlenen faiz oranı üzerinden bankaların repo taleplerini karşılar. Bankalar ellerindeki tahvil ve bonoları teminat verip Merkez Bankasından para alarak repo yaparlar. Böylece kendilerine fon oluşturmuş olurlar. Repo; Kısa vadeli bir menkul kıymetin daha sonraki bir tarihte geri alınmak şartıyla satılmasına denir. Politika faizi en basit tabirle Merkez Bankası tarafından belirlenen, bir hafta vadeli repo ihale faiz oranıdır.
Merkez Bankası görünürde iki çeşit borç verme faizi uyguluyor. (1) Gecelik olarak bankalara borç vermekte uyguladığı faiz. (2) Haftalık olarak bankalara borç vermekte uyguladığı faiz. Duruma ve gidişata göre bazen gecelik borç vermeyi, bazen de haftalık repo ihalesiyle borç vermeyi öncelikli olarak kullanıyor. Merkez Bankasının bir de görünmeyen faizi var. Borç verme faizinin yani gecelik faiz ile haftalık faizin ağırlıklı ortalaması yani Merkez Bankasının piyasayı fonlamakta uyguladığı ortalama faiz. Merkez Bankasının gerçek politika faizi, hareketli bir faiz olan ağırlıklı ortalama fonlama maliyetidir.
Para politikası, para arzı, kısa vadeli faiz oranları veya kurlar gibi enflasyon üzerinde belirleyici olan değişkenlerin kontrolüne dayanır. Politika faizi, aylık yapılan Para Politikası Kurulu toplantılarında açıklanır. Politika faizi aracılığıyla Merkez Bankası piyasadaki para stokunu etkileyerek dolaylı yoldan kredi büyüklükleri, kredi faizleri, mevduat faizleri, döviz kurunu etkileyebilmektedir. Böylece nihai hedefi olan fiyat istikrarı için politika uygulamış olur. Bu sebeple adına politika faizi denmektedir. Para politikası kurulu faiz kararı alırken, toplam arz-talep dengesi, maliye politikasına ilişkin göstergeler, parasal göstergeler ve kredi büyüklükleri, ücret, istihdam, birim maliyet, verimlilik gelişmeleri, kamu ve özel sektör fiyatlama davranışları, enflasyon beklentileri, döviz kurları ve bunları etkileyebilecek gelişmeler, olası dışsal şokların analizi ve banka bünyesindeki ekonomik tahmin sisteminden elde edilen projeksiyonları içeren geniş bir bilgi kümesinden yararlanmaktadır.
Politika faizinin yükselmesi de düşmesi de son derece etkili olmaktadır. Merkez Bankası eğer politika faizini düşürürse, bankalar için Merkez Bankası ile repo yapmak daha az maliyetli bir hal alır. Bu sebeple bankaların fonları çoğaldığı için kredi faizleri düşer. Aynı şekilde alternatif bir fon olan mevduatlarında faizleri de düşer. Toplam kredilerin büyüklüğü artar ve ekonomi hareketlenir. Merkez Bankası eğer politika faizini yükseltirse, yukarıda saydıklarımızın tersi gerçekleşir ve ekonomi soğur. Mevduat faizleri yükseleceği içinde döviz kurlarında bir düşüş beklenir. Bir ülkenin Merkez Bankasının politika faizini artırması yani paranın fiyatını artırması o ülkenin para biriminin diğer ülke para birimleri karşısında değerinin artması anlamına gelirken; Politika faizini düşürmesi yani paranın fiyatını düşürmesi o ülkenin para biriminin diğer ülke para birimleri karşısında değerinin düşmesi anlamına gelir.
Faiz koridoru, Merkez Bankasının borç alma ve verme arasında oluşan alana deniyor. Merkez bankaları borç verme faiz oranı ile borç alma faiz oranı arasındaki farkı yani faiz koridorunu genişleterek veya daraltarak ülkedeki güncel döviz kurlarını kontrol altında tutmaktadır.
Bu yazı habergzt.com.'da yayımlanmış olup 9807 defa okunmuştur .
