SURİYE KRİZİNİN ETKİLERİ…

Sığınmacı ve kabul edildiği takdirde mülteciler gittikleri ülkelerde siyasi, ekonomik, sosyal ve güvenlik alanında çeşitli etkilere sebep olmaktadır…

Göç kısaca yer değiştirme eylemidir. Bu bireysel olacağı gibi kitleselde olabilmektedir. İnsanların gönüllü olarak kendi rızalarıyla göç olabildiği gibi çatışma ve şiddet sebebiyle de zorunlu göç olabilmektedir. Göç kavramı insanlık tarihinde, insanlığın var oluşundan beri önemli bir yer tutmuş, ilk çağlardan bu zamana meydana gelen göçler, dünyanın bugünkü nüfus dağılımını, sosyo-ekonomik yapısını ve kültürel gelişimini ortaya çıkarmıştır.

Cenevre Sözleşmesi’ne göre Mülteci; “Menşei ülkesi dışında bulunan, ırkı, dini, tabiiyeti, beli bir toplumsal gruba mensubiyeti veya siyasi görüşü sebebiyle zulüm görmekten haklı nedenlerle korku duyan ve ülkesinin korunmasından yararlanamayan ya da yararlanmak istemeyen veya zulüm korkusu nedeniyle buraya dönmek istemeyen kişi” olarak tanımlanmaktadır. Sığınmacı ise Mültecilik için başvurmuş bekleyenler olarak tanımlanmaktadır.

Suriye’de 15 Mart 2011 tarihinde patlak veren kriz, büyük nüfus hareketi ve mülteci krizine yol açmış ve beş milyona yakın insan zorunlu göç nedeniyle sığınmacı konumuna düşmüştür. Sürecin uzaması ve halen devam etmesi ile sığınmacı ve kabul edildiği takdirde mülteciler gittikleri ülkelerde siyasi, ekonomik, sosyal ve güvenlik alanında çeşitli etkilere sebep olmaktadır. Bu sebeple Ülkemiz en fazla sığınmacı ağırlayan ülkeler arasında ön sırada yer amaya başlamıştır. Yaşamları ülkelerinde sürdürülemez hale geldiği için yurtlarını terk etmek zorunda kalan sığınmacılar genellikle ilk sığınma yeri olarak komşu ülkeleri tercih etmektedir. Daha iyi ekonomik ve sosyal fırsatlar sunan ülkelere göç ise küçük bir azınlık için mümkün olabilmektedir.

Birleşmiş Milletler (BM)’nin hazırladığı 04 Nisan 2016 tarihli raporuna göre Suriyelilerden, toplam 4,8 milyon kişi sığınmacı olarak altı ülkeye göç etmiştir. Avrupa’daki toplam kayıtlı mülteci sayısı ise 935.008 kişidir. 30 Eylül 2016 tarihli sığınmacı-mülteci sayısı ise altı ülkede 4.795.648 olup, 483.748’ i kamplarda yaşamaktadır. Türkiye’ye gelen Suriyeliler ilk aşamada sadece sınır illerinde olmak üzere ve 10 ilde 26 kampa yerleştirilmiş, Suriye'deki iç savaşın uzaması ve göçün devam etmesiyle kamp sayısı yetersiz hale gelmiş ve ülkemiz geneline yayılmışlardır. Suriyelilerin yaklaşık %90’ı kamp dışında yaşamaktadır. Ülkemizdeki toplam Suriyeli sığınmacı sayısı son rakamlara göre 2.733.655 olup, kamplarda ise yaklaşık 282 bin Suriyeli sığınmacı bulunmaktadır.

Türkiye’nin 1951 Cenevre Sözleşmesindeki “coğrafi çekincesi” nedeni ile Ülkemiz sadece Avrupa’dan gelen insanları “mülteci” statüsünde kabul etmekte, Avrupa ülkeleri dışından gelenleri ise “sığınmacı” olarak değerlendirmektedir. Ancak Suriye krizinin uzaması nedeniyle 2013 yılında 6458 Sayılı Kanun’da yeni bir düzenleme yapılıp “şartlı mülteci” statüsü getirilmiş, ayrıca 2014 de çıkartılan Yönetmelikle Türkiye’de kayıtlı olan Suriyeliler “geçici koruma”statüsüne alınmıştır.

Ülkemizde Suriyelilere evrensel mülteci hakları çerçevesinde yer alan insani standartlardamuamele hakkı, sağlık hizmetlerinden yararlanma hakkı ve seyahat edebilme hakları mülteci statüsünde olmadıklarından bir hak olarak değil ama vicdani sorumluluk nedeniyle bu hakları kullanmalarına imkân sağlanmaktadır. Suriyeli sığınmacıların ağırlıklı olarak farklı dil, kültür ve yaşam tarzına sahip oldukları, sosyo-ekonomik düzeylerinin düşük olduğu, sığınma talebinde bulunan nüfus içerisinde kadın ve çocuk oranının yüksek olduğu ve eğitim seviyelerinin düşük olduğu görülmektedir. Ülkemiz, 2,7 milyonu aşkın Suriyeliyi sınırları içerisinde misafir etmekte her geçen günde bu sayı artmakta dolayısıyla geniş kapsamlı bir sığınmacı ve mülteci sorunu ile karşı karşıya bulunmaktadır. Suriye krizinin en iyimser 3-4 yıl süreceği, istikrar için 8-10 yıl gerekeceği değerlendirilmektedir. Gelenlerin çoğununsa Ülkemizde kalma eğiliminde olduğu belirtilmektedir. Suriye’deki iç savaş sona erse dahi, Suriyelilerin büyük bir kısmının, yıkılan yerleşim yerleri tekrar yaşanabilir hale getirilene kadar ülkelerine dönmeyeceği tahmin edilmektedir. Birleşmiş Milletler verileriyle sabit ve yaşanan deneyimlere göre sığınmacıların 1/3’ünün geri dönmediği belirtilmektedir.

Ülkemiz Suriyeli sığınmacı-mülteci krizinden siyasi, toplumsal ve ekonomik olarak olumsuz etkilenen ülkelerin başında gelmektedir. 2013 yılında Başbakanlık yetkililerince çıkartılan hesapta; barınma, yiyecek, giyecek, eğitim ve sağlık harcaması olarak bir Suriyelinin bir günlük maliyetinin 7 dolar olduğu hesap edilmişti. Buradan hareketle son sığınmacı sayısına göre günlük toplam maliyetin ise 19 milyon Dolar, aylık 574 milyon Dolar, yıllık ise 6,9 milyar Dolar olduğu hesap edilebilir. Zaten yetkililerce krizden bugüne kadar toplam maliyetin 26 milyar Doları bulduğu ifade edilmektedir. Alman Ekonomi Araştırmaları Enstitüsü’nün (DIW) hesaplamalarına göre tek bir sığınmacının devlete maliyetinin yılda yaklaşık 12 bin Euro olduğu, günlük ise 32 Euro maliyeti dikkate alarak değerlendirmenizi yapabilirsiniz. Bir başka olumsuzluk ise Suriyeli sığınmacıların büyük çoğunluğu alt gelir seviyesinde ve düşük eğitim düzeyindeki insanlardan oluşmaktadır. Sığınmacı-mülteci krizinin yüksek maliyeti, bu maliyetin Genel Bütçeye getirdiği yük ve kaçak işletmelerden kaynaklı vergi kaybı, sınır illerindeki kira fiyatlarındaki artış, hayat pahalılığı, yerel halk aleyhine haksız rekabet ekonomik tehditler olarak görülmektedir.

Diğer taraftan Avrupa Birliği (AB) ile Türkiye arasındaki üyelik müzakereleri, yeni başlıkların açılması ya da açık olan başlıklarda ilerleme kaydedilmesinden ziyade, Suriyeli sığınmacıları Türkiye topraklarında tutma, Avrupa'ya geçişleri engellemek şartına bağlanmıştır. AB ile varılan sığınmacı anlaşması kapsamında Ankara, Suriyeli sığınmacılar dahil olmak üzere Yunanistan'a giren tüm yasadışı göçmenleri geri alacak. Bunun karşılığında Suriyeli sığınmacıların bir kısmı AB ülkelerine dağıtılacak. AB'nin Suriyeliler için Türkiye'ye verdiği mali yardım artacak, Türk vatandaşları için vizeler daha erken kaldırılacak ve AB'ye tam üyelik müzakereleri hızlandırılacaktı. Bu kapsamda 2016 Temmuz ayına kadar AB’den ilk etapta 3 Milyar Euro, gelecek yıl içinde ilave 3 Milyar Euro daha gelecekti, ancak gelişmelerin halen Türkiye’nin istediği düzeyde olmadığı ve AB’nin bu konuda da verdiği sözleri yerine getirmemek için ipe un serdiği düşünülmektedir.

Londra merkezli Uluslararası Af Örgütünün açıklamalarına göre, dünya genelinde en çok mültecinin olduğu ülkeler; Türkiye, Ürdün, Pakistan, Lübnan, İran, Etiyopya, Kenya, Uganda, Demokratik Kongo ve Çad. İlginç ve aynı zamanda dramatik olan ise; Suriye’deki krizi çıkartan ve pastadan pay almak için Suriye’nin başına üşüşenlerin zengin ülkeler olması ve en az sayıda mülteci barındıran zengin ülkelerin mülteciler için en az şeyi yapmasıdır.

Bu yazı habergzt.com.'da yayımlanmış olup 9058 defa okunmuştur .

ALTIN PARA İLİŞKİSİ

Altın, önceleri değişim aracı, daha sonra ise yatırım ve saklama aracı olarak ekonomik hayatta önemli rol oynamıştır…

İnsanlar varoluşundan beri başkalarında bulunan mallara ihtiyaç duymuş ve bu ihtiyacı gidermek içinde çeşitli yöntemler ve araçlar kullanmışlardır.

İlk zamanlarda insanların takas (değiş-tokuş) usulü ile alışveriş yaptıkları, belirli aşamalardan sonra paranın keşfedildiği bilinmektedir. Takas yönteminin birçok  olumsuzluğu nedeniyle bu durum insanları bir çare aramaya itmiş, ilk olarak malların değerini belirlemek için bazı mallar kullanılmış, bir dönem canlı hayvan, kahve, kuru balık, hububat, midye ve istiridye kabuğu, pirinç gibi birçok mal para yerine kullanılmış, söz konusu malların standart olmaması, saklamada güçlüklerle karşılaşılması, aralarında değer ve kalite farkının bulunması, taşıma ve bölünme kabiliyetinin sınırlı olması sebebiyle bazı madenler para olarak kullanılmaya başlamıştır. Önceleri bronz, sonra demir ve bakır madenleri daha sonra değerli olan gümüş ve altın para olarak kullanılmıştır. Altın, parlak sarı renge sahip olduğu, kolayca işlenip şekil verilebildiği için ilk çağlardan beri insanların ilgisini çekmiştir.

Altın, önceleri değişim aracı, daha sonra ise yatırım ve saklama aracı olarak ekonomik hayatta önemli rol oynamıştır. M.Ö. 3200’de Mısır’da çubuk şeklinde para olarak, daha sonraları M.Ö.700 yıllarında sikke olarak basılmıştır. Para olarak altının kullanılmasının ticari hayatın gelişmesine büyük katkısı olmuştur. Her koşulda satın alma gücünü koruyabilmesi, değer saklama aracı olarak tüm dünya tarafından kabul edilmesi, siyasi ve ekonomik belirsizlik ortamında güvenilir olması, hemen tüm yatırım araçlarının getirileriyle zıt yöne sahip tek yatırım aracı olması nedeniyle altın, stratejik önem taşımaktadır. Altın, merkez bankaları açısından da başvurulabilecek en önemli kaynak olarak değerlendirilmektedir. Merkez bankaları, genellikle ulusal paranın değerini desteklemek ve dış ödemelerde kullanmak için ihtiyat amacıyla kasalarında altın stoku bulundurmaktadırlar.

Çalınma ve kaybolma riskini ortadan kaldırmak için altın ve gümüş paralar bankerlere ya da bankalara emanet edilerek, karşılığında nama yazılı, daha sonra da hamiline yazılı sertifikalar alınmıştır. İlk temsili paralar böylelikle ortaya çıkmıştır. Bugünkü anlamda kağıt para 20. yüzyılda ortaya çıkmıştır. 

1. Dünya savaşı sırasında altın rezervleri yetersiz olduğu için para ihtiyacı piyasaya sürülen banknotlarla karşılanmıştır. Savaştan sonra tekrar altın para sistemine dönülmüştür. Sistemde devletlerin bastıkları paralar karşılığında altın rezervi bulundurması gerekmekteydi. Altın ithal ve ihracının serbest olduğu bu sistemde, kamu otoriteleri ulusal parayı, paranın üzerinde yazılı olan değer üzerinden, istenildiğinde altına çevirmeyi taahhüt etmektedirler. 1968 yılında dolar krizi ile Doların altına dönüşmesi kayda bağlanmış, ABD Başkanı Richard Nixon tarafından 1971 yılında da Doların altınla ilişkisi tamamen kesilmiştir. Kâğıt paranın altın ile bir ilişkisi kalmamıştır. Buda para arzına geniş bir esneklik kazandırmış ve para arzının, ekonomi politikası aracı olarak kullanılmasını sağlamıştır. Yine de altının ödeme aracı fonksiyonu tamamen ortadan kalkmamıştır; özellikle uluslararası ödemelerde bu fonksiyon önemini muhafaza etmektedir. Ancak altın, mal ve hizmetlerin değer ölçüsü olmaktan çıkmıştır; hatta aksine kendinin değeri kâğıt para ile belirlenmektedir. Dolayısıyla altın artık para değildir. Yine de dünyanın her yerinde kolayca nakde çevrilebilen ve değerini koruyan bir meta olma özelliğini korumaktadır.

Günümüzde altın ve gümüş para veya bunların karşılığı olan banknotlar tedavülden kalkıp yerini kâğıt paralar almıştır. Son zamanlardaki küresel durgunluk ve ekonomik dar boğazı aşmak için belki de yeni arayışlar çerçevesinde altına dönüş olabilir.  Şimdilerde bazı ülkeler altın stoklarını artırma çabası içerisindeler. 

Bu yazı habergzt.com'da yayımlanmış olup 8482 defa okunmuştur .

OPEC VE PETROL PİYASASI

OPEC üyelerinin farklı çıkar algılamaları, ekonomik olduğu kadar çoğu zaman önde gelen ithalatçılarla kurulan siyasal nedenlerden de kaynaklanabilmektedir...

Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü (OPEC) 16 Eylül 1960’ta başlıca beş petrol üreticisi olan 1 Venezüella, 2 Suudi Arabistan, 3 İran, 4 Irak ve 5 Kuveyt tarafından kurulmuştur. Örgüte, sonradan 6 Katar (1961), 7 Libya (1962), 8 Endonezya (1962), 9 Birleşik Arap Emirlikleri (1967), 10 Cezayir (1969), 11 Ni­jerya (1971), 12 Ekvator (1963-1993), 13 Gabon (1975-1994), 14 Angola (2007) katılmışlardır.

Örgüt ana amacını; “Bireysel ve toplu olarak üye ülkelerin çıkarlarının en iyi şekilde korunması için petrol politikalarının birleştirilmesi ve koordine edilmesi” olarak belirlemiştir.

Petrol rezervlerinin %81’i OPEC'in kontrolü altında bulunmaktadır. OPEC ülkelerinin başlıca gelir kaynağını petrol gelirleri oluşturmaktadır. Bu ürünün önemi ve küresel pazarın büyüklüğüne bakıldığında sanılanın aksine OPEC ülkeleri ürüne dayalı bir güce ve etkiye sahip değildirler. Ortak bir amaç uğruna bir araya gelen bu ülkeler ortak hareket etmemekte, çok sağlam olmayan ilişki içerisinde bulunan üye ülkeler, kendi bireysel çıkarlarını ön planda tutma yoluna gitmektedirler. OPEC üyeleri arasında politika ve çıkar farklılıkları kendisini, kuruluşunun ilk zamanlarından beri hissettirmiştir.

1973 sonu ve 1974 başlarında OPEC, petrol fiyatlarında dört kata varan oranlarda zam yaptı. Petrole 2. büyük zam ise 1979 yılında yapıldı. Bu gelişmeler sonrasında petrolün fiyatı 1980 başlarında 34 Dolar Nisan’da 116 dola­ra kadar yükseldi. 1999’da 16 Dolara kadar düştü. Bundan sonra yükseliş gösteren ham petrolün varili 2008’de tarihi zirvesiyle 140 Dolarlarakadar çıktı. 2013 de ise 108 Dolarlardaydı. Şu anda 49 Dolar seviyesinde. Petrol fiyatlarındaki ani yükselme nedeniyle gelirleri büyük oranda artan OPEC üyelerinin büyük bir kısmı, piyasanın yüksek fiyatlara vereceği uzun dönemdeki olası tepkileri göz ardı ederek, kısa dönem kazançlarını arttırma yoluna gitmişlerdir. Büyük oranlarda yükselen petrol fiyatlarının, uzun dönemde, dünyada petrole olan talebi azaltacağını bu durumun ise gelecekteki olası gelirleri üzerinde olumsuz etkiler yapacağı gerçeğini görememişler veya görmezden gelmişlerdir. 

Petrol fiyatlarındaki bu aşırı yükselme, ithalatçı ülkelerde büyük dış ödeme açıkları ve dış borç yükü, ekonomi­lerinde ise şiddetli enflasyonla birlikte işsizlik (stagflasyon) sorunlarını doğurmuştur. Tüketici ülkeler aniden yükselen bu petrol fiyatlarına tepki olarak ekonomilerini koruyabilmek için akaryakıtı daha tasarruflu kullanan araçların yapımınayönelmişlerdir. Buna ilaveten, petrol tüketiminin önüne geçebilmek için gerek gümrük gerekse tüketim vergilerini arttırma yoluna gitmişlerdir. Alınan önlemler ve bu uygulamaların sonucunda, küresel petrol tüketiminde büyük bir azalma gözlenmiştir.

Petrol fiyatlarına yalnızca OPEC’in küresel talepteki açığı kapatabilmeye yönelik arz politikası ve üye ülkelerin kendi çıkarları doğrultusunda piyasayı manipüle etme çalışmaları etki etmemektedir. OPEC’in oluşumunun ilk yıllarındaki olayların ve politikalarının günümüze kadar gelen yansımalarında diğer nedenler açıkça görülmektedir. Bunlardan biri, OPEC petrolünün çoğu zaman ekonominin temel prensipleri içerisinde işlem görüp ticareti yapılan bir ürün olmaktan ziyade politik amaçlara hizmet eden bir ürün olarak görülmesidir. İkincisi OPEC üyelerinin politikalarının farklılık arz etmesidir. Düşük rezerv düzeyine sahip olan üyeler, genellikle, yüksek petrol fiyatlarının oluşumunu desteklemekte, büyük rezervlere sahip üyeler ise, genellikle, daha ılımlı bir petrol fiyatı politikası izlemektedirler. Petrol üretimi konusunda önde gelen OPEC üyelerinin farklı çıkar algılamaları, ekonomik olduğu kadar çoğu zaman önde gelen ithalatçılarla kurulan siyasal nedenlerden de kaynaklanabilmektedir.

ABD ile geliştirdiği ilişkilerin boyutu ve yoğunluğu gereği Suudi Arabistan, kendi petrol üretim ve fiyatlandırma politikalarını belirlerken bu ülkenin çıkarlarını da gözetme eğilimi taşıyan bir tutum içerisinde bulunmaktadır. Kuveyt’te benzer politikalar içerisindedir. Bu durumda diğer üreticiler petrol fiyatlarının yüksekliğinden kaynaklanan yüksek gelirlerden mahrum olmaktadır. Bu politika ithalatçı ülkelerinde işine gelmektedir. Ancak petrole alternatif kaynak araştırma ve geliştirmelerini de yavaşlatmaktadır. Diğer yandan ABD-Suudi ilişkileri hiçbir zaman sadece petrolden ibarette olmamıştır. İşin aslı, petrolden elde edilen inanılmaz gelirin, rakiplerini ya da müttefiklerini değil de ABD’nin kendi önemli ve kilit sektörlerini Suudi yatırımlarıyla güçlendirmesidir. İki ülke arasındaki ilişkileri yıllardır ayakta tutan “petrol karşılığında güvenlik” bağıntısı içinde geçerli. ABD’nin kaya petrolü devrimiyle petrol ithalatı bağımlılığını azaltması, Suudi Arabistan ordusunun ise son yıllarda askeri kabiliyetlerini artırmasıyla bu bağıntı her iki ülke içinde yeniden değerlendirilmeye alınmıştır.

Son zamanda ham petrol fiyatlarının 140 Dolarlardan 33 Dolara kadar aşağı çeken genelde belli başlı dillendirilen etkenlere gelince;

- Asya’daki talebin (özellikle Çin ve Hindistan'da) daha önceden beklendiği kadar hızlı artmayacağının anlaşılması,

- Suudi Arabistan'ın liderliğinde OPEC üyelerinin üretimlerini kısmamaları sonucu petrol piyasasında oluşan arz fazlasının olduğu,

- ABD’nin petrol üretiminin 2007 yılında günlük 5 milyon varilden 2014'te günde 10 milyon varile çıkması olduğu,

- Küresel ekonomiye yönelik büyüme beklentilerinin zayıflamasından ve OPEC'in tepkisine yönelik belirsizliklerden kaynaklandığı,

- ABD ve Suudi Arabistan'ın petrol fiyatlarını Rusya ve İran'ı zora sokmak için düşürdüğü yönündeki düşüncelerinde var olduğu,

- Üretici ülkelerdeki savaşlardan dolayı petrol üretiminin kontrolsüz kalması ve kayıt dışı kalan petrolün bu bölgelerdeki savaşların finansmanı için piyasa fiyatına bakılmaksızın, spot fiyatların oldukça altında satılması,

- Yükselen dolar ve küresel ekonomiye ilişkin tedirginliklerin petrol fiyatları üzerindeki etkisinin daha fazla hissedildiği,

şeklinde açıklanmaktadır.

Kuruluşunun beri bir ve aynı anlayış içinde olamayan OPEC üyeleri, görülebilir bir gelecek içerisinde de aynı politikayı uygulayabilme becerisinden uzak olacakmış izlenimini vermeye devam etmektedir. 

Bu yazı habergzt.com'da yayımlanmış olup 7706 defa okunmuştur .

FUTBOL ENDÜSTRİSİ

Futbol ile ilgili federasyonlar, kulüpler ve işletmeler; yeni teknoloji, yeni ekonomi, yeni pazarlama tekniklerini kullanarak ürün ve hizmetlerini milyonlarca tüketiciye ulaştırma çabası içerisinde yer almaktadır…

Kökü 12. Yüzyıla dayanan, 18. Yüzyılda devlet ve kilisenin değerlerini menfi etkilemesi dolaysıyla yasaklanmasına karşın birçok kolejde 18. Yüzyılın ortalarına kadar takımlar oluşturulup kuralsız oynanmış ve kitleleri etkilemiştir. 1862 yılında İngiltere’de bir kolej öğretmeni tarafından kuralları yazılmış, Birleşik Krallığın başta kolonileri olmak üzere tüm dünyaya hızla yayılmış ve toplumların sosyal hayatlarında giderek daha fazla yer alan futbol, önemli bir sektör haline gelmiştir.

UEFA’nın kuruluşundan 1990’ lara kadar geçen süre içinde futbolun endüstriyel gelişimine destek sağlayacak her türlü zemin oluşturulmuştur. Avrupa’da daha erken olmak üzere, ülkemizde 1990’lı yılların sonlarından itibaren, kulüplerin yeni statlar inşa ederek gelirlerini artırma isteğiyle başlayan ve sonrasında ortaya çıkan reklam, sponsorluk gelirleri ile bunların etkisiyle artış gösteren logolu ürün gelirleri ve yüksek yayın hakları gelirlerinin de katkısıyla futbol büyük bir endüstri olarak hızla yeniden yapılanmaya başlamıştır. Futbol Kulüpleri ve Federasyonlarının sağladıkları gelir kalemleri içinde, maç günü gelirlerinin dışında, medya ve yayın, sponsorluk ve ticari gelirler olmak üzere önemli gelir kaynakları bulunmaktadır.

Futbolun en büyük 5 ligi sıralamasında İngiltere, İtalya, Almanya, İspanya ve Fransa yer almaktadır. Yıllık Kulüp geliri olarak en büyük 5 kulüp ise, sırasıyla Real Madrid, FC Barcelona, Juventus, Manchester United ve AC Milan’dır. Dolayısıyla dünya futbol endüstrisinden en fazla bu ülkeler ve kulüpler pay almaktadır.

Ekonominin hızla değişen kuralları, taraftar sayıları milyonları bulan futbol kulüplerinin, hızla ekonomik bir örgüt olarak organize olmalarını sağlamıştır. Yeni statlarını inşa ederek geleneksel gelirlerini artırmak, bununla birlikte 1980’lerin başında ortaya çıkan ticari alışveriş, sponsorluk, reklam gelirleri ve 1990’lar sonrasında önem kazanan medya ve yayın gelirleri gibi yeni gelirleri ile Şampiyonlar Ligi, UEFA Kupası vb. uluslararası turnuvalarda başarılı olma hedefleri için, futbol kulüpleri hızla şirketleşme sürecine girmiştir. Üye kayıt sistemine dayanan ve bu anlamda “klasik” olarak adlandırılabilecek dernek modelinde, üyelerin kulübe sermaye koyarak ortak olmamalarından ve ticari bir bağlılık da hissetmemelerinden sürdürülebilir ticari başarıda zor hale gelmektedir. Bu sebeple endüstriyel futbola geçiş dönemi ile birlikte yavaş yavaş klasik sitem terkedilmekte ve kulüpler şirketleşmektedir. Futbol kulüplerinin kuruluşlarından bu yana devam etmiş sadece sportif bir organizasyonolma görevleri, satışları devasa büyüklüklere ulaşan pazarlamanın ön planda olduğu ve profesyoneller tarafından yönetilen ekonomik yanlarıyla kurumsal organizasyonlaradönüşmüştür.

Başarılı olmuş kulüplerin hepsinin ortak paydasının; mevcutlarının olduğu gibi tespitinden sonra, sportif, ekonomik ve sosyal başarı hedefiyle uzun vadeli sürdürülebilir stratejileroluşturmaları ve kurumsallaşmış olmalarıdır.

Futbol, artık sadece statlarda değil dijital platformlar aracılığıyla dünyanın dört bir tarafında hatta cep telefonlarıyla dağ başında bile izlenebilen bir hal almış, tabi bu durumda da küresel çapta parasal gelirler de futbola akmaya başlamış, dolaysıyla kulüpler de bu işten ciddi para kazanmaya başlamışlardır. Endüstri haline gelen futboldan gelir elde edenlerin sayısının gün geçtikçe artmasının yanı sıra özellikle reklam ve sponsorluk gelirlerinin çok hızlı şekilde yükselmesi, bu sektöre olan ilgiyi daha da artırmaktadır. Dünyada futbol ile ilgili birçok kurum ve kuruluş, yeniçağın teknolojilerinin geliştirilmesinde, futbolun ürün ve hizmetlerinden faydalanarak, futbol sayesinde kitlelere ulaşmanın yollarını aranmaktadır. Aynı zaman futbol ile ilgili federasyonlar, kulüpler ve işletmeler; yeni teknoloji, yeni ekonomi, yeni pazarlama tekniklerini kullanarak ürün ve hizmetlerini milyonlarca tüketiciye ulaştırmaçabası içerisinde yer almaktadır.

Ülkemizin futbol ekonomisi büyüklüğünün uzmanların açıklamasına göre yaklaşık 1 milyar Euro gibi devasa büyüklüğe ulaştığı ifade ediliyor. İngiltere Premier Ligin değerinin yaklaşık dörtte birine karşılık geliyor. Ülkemiz futbol olarak, parasal gelir bakımından da Avrupa’nın önemli liglerinden birisi haline geldi. Statlar yenilendi, yeni statlar inşa edildi. Futbol kulüplerimizin gelirleri naklen yayın hakları ve sponsorluk gelirleri nedeniyle önemli ölçüde arttı. Avrupa şampiyonaları özellikle Şampiyonlar Ligi ile beraber yayın gelirleri patlama yaptı. Tüm bu olumlu gelişmelere rağmen Ülkemiz futbol endüstrisinin ve çoğu futbol kulüplerinin şeffaflıktan kurumsallaşmaya, finansal darboğazdan kâr’sızlığa kadar çok sayıda sorunla boğuştuğu da bir gerçek olarak karşımızda duruyor. Ülkemiz ‘de, taraftarın çok büyük bir kısmı dört büyükleri destekliyor. Doğal olarakta pastadan büyük payı bu kulüpler alıyor. Sportif başarılarda bu yönde oluyor.

Futbol kulüplerinin yönetiminde şeffaflık ve kurumsal yönetimleri için UEFA tarafında Finansal Fair Play düzenlemesi 2004’te yapıldı. Ülkemiz 2014 yılında buna tamamen uyma kararı aldı. UEFA senede üç kere Mart, Haziran, Eylül aylarında kulüplerin tüm kayıtlarını inceliyor, bu denetimler mali denetimleri de kapsıyor. Bu denetimler sonucunda idari ve mali yaptırımlar uygulanabiliyor. UEFA’nın bu denetimlerdeki amacı, kulüplerin doğru, tutarlı, bütçeleriyle uyumlu kurumsal bir şekilde yönetilmesini sağlamak şeklinde açıklanıyor. 

Bu yazı habergzt.com'da yayımlanmış olup 7703 defa okunmuştur .